Tentoonstelling ‘Paus Adrianus: wereldleider in Utrecht’

Vanaf nu is de tentoonstelling ‘Paus Adrianus: wereldleider uit Utrecht’ te zien in Museum Catharijneconvent.

In deze tentoonstelling wordt het verhaal verteld van Adriaan als paus in Rome. Het is een stormachtige tijd: een kerkscheuring dreigt, veel kerkleiders zijn corrupt en het Vaticaan is bankroet. Een slechtere tijd om paus te worden, is er niet. Bovendien loopt Adriaan tegen grote culturele verschillen aan in Rome.

Adriaan probeert de koers van de kerk te verleggen. Hoe gaat hij te werk, waar loopt hij tegenaan en welk verschil heeft hij kunnen maken?

Aan de hand van portretten van Adriaan en zijn tijdgenoten Erasmus en Luther en geschriften van Adriaan krijg je een beeld van de lastige kwesties die Adriaan wilde oplossen. Heel indrukwekkend is ook de pauselijke bul (bewaard in Het Utrechts Archief) waarmee Adriaan optreedt tegen de handel in valse aflaten. De culturele verschillen die Adriaan aantreft in Rome worden duidelijk als je de schilderijen van Jan van Scorel bekijkt, de Utrechtse schilder die Adriaan als bewaarder van de kunstschatten in het Vaticaan aanstelde. Van Scorel was (anders dan Adriaan) onder de indruk van de antieke ruines, wat je terugziet in de schilderijen die hij, na zijn tijd in Rome, in zijn Utrechtse atelier maakte.

De tentoonstelling is te zien tot en met 13 november 2022.

Bekijk ook het randprogramma met lezingen (door auteur Twan Geurts, conservator Christiaan Veldman en mijzelf), rondleidingen (in Paushuize) en wandelingen (met Gilde Utrecht) op de website van Museum Catharijneconvent.

Lezing Historisch Café

Afgelopen vrijdag heb ik tijdens het Historisch Café van de Vereniging van Oud Utrecht een lezing gegeven in de Bibliotheek op het Neude: ‘Paus Adrianus IV: cultuurbarbaar in Rome, smaakmaker in Utrecht’.

Paus Adrianus VI was een sobere paus die niet van de pracht en praal van het Vaticaan hield. Sterker nog, hij wilde de fresco’s van Michelangelo in de Sixtijnse kapel verwijderen en de antieke ‘heidense’ beelden uit de tuin van het Belvedère afsluiten. Kortom: een cultuurbarbaar, in de ogen van de Romeinen.

Dit imago is echter grotendeels onterecht. Adriaan had weliswaar geen humanistische opvoeding gehad, maar stond wel open voor de nieuwe, door de antieke oudheid geïnspireerde kunst, bood mede-Utrechter Jan van Scorel de kans zich te ontwikkelen tot Renaissancekunstenaar én bouwde het – voor die tijd – grootste huis van Utrecht: Paushuize.

Tegenwoordig is het eenzijdige beeld van Adriaan aan het kantelen. Sterker nog, tegenwoordig is Adriaan overal te zien: een standbeeld, een boek, graffiti in de stad… En ook op het journaal, want afgelopen januari was het 500 jaar geleden dat hij tot paus gekozen werd. Hiermee werd het Adrianusjaar afgekondigd.

De lezing is gestreamd en is hier terug te bekijken:

Verschenen: artikel in Jaarboek Oud Utrecht

Afgelopen weekend is het Jaarboek Oud Utrecht gepresenteerd, met daarin een artikel van mijn hand. Dit artikel gaat over de ontbrekende schilderingen in de Balzaal van Paushuize. Na de restauratie is de Pompeiiaanse zaal van Paushuize grotendeels in ere hersteld. Opvallend genoeg ontbreken juist de grootste en meest in het oog springende schilderingen van het oorspronkelijke ontwerp. Deze ‘danseressen’ zijn direct te herleiden zijn tot de vroegst ontdekte archeologische vondsten van Pompeii. Dankzij gravures en beschrijvingen in de literatuur is het mogelijk om tot een reconstructie te komen.


Tijdens de presentatie, die vanwege de aangescherpte coronamaatregelen via Zoom plaatsvond, heb ik een korte lezing gegeven. Het jaarboek is hier te bestellen. Lees het artikel hier.

CollectieCentrum Nederland officieel geopend

Na een grondige voorbereiding en een flinke krachtinspanning is de verhuizing voltooid en de opening van het CollectieCentrum Nederland een feit. Het resultaat is een duurzaam gebouw waarin de collecties en expertises van vier partners samenkomen: het Rijksmuseum, Paleis het Loo, het Nederlands Openlucht Museum en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Heel interessant om als projectcoördinator onderdeel te zijn van zo’n bijzonder project te zijn geweest!

Interview artikel Tijdschrift RCE

In de depots van vier kunstinstellingen wordt momenteel hard gewerkt aan één van de grootste kunstverhuizingen ooit: naar het nieuw gebouwde Collectie Centrum Nederland (CC NL). Medewerkers van het Rijksmuseum, Paleis Het Loo, het Nederlands
Openluchtmuseum en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zijn druk bezig deze reuzenoperatie voor elkaar te krijgen.


Als één van de projectcoördinatoren werd ik geïnterviewd voor het tijdschrift van de RCE. Lees het artikel hier:

Nieuwe video over Paushuize

De Provincie Utrecht, eigenaar van Paushuize, organiseert sinds de coronacrisis voor alle medewerkers de Provincietour. Via Teams krijgen de veelal thuiswerkende collega’s een inkijkje in elkaars werk. Vandaag was het de beurt aan Paushuize. Lex Martens, beheerder van Paushuize, en ikzelf, werkten mee aan een video die eerst via Teams werd vertoond en beantwoordden daarna ieders vragen.

Nu de video in première is gegaan, is die voor iedereen te zien. Bekijk ‘m hieronder!


Bulletin Kunsthistorici

Sinds een tijdje maak ik deel uit van de redactiecommissie van het Bulletin Kunsthistorici, het tijdschrift van de Vereniging voor Nederlandse Kunsthistorici. Voor het nieuwste nummer interviewde ik twee kunsthistorici (Teun Bonenkamp en Valentijn Carbo) over de uitdagingen én kansen die de coronacrisis in de erfgoedsector biedt.


Bekijk het nummer hier.


Open Monumentendagkrant

Het is bijna zover: 12 september is het weer Open Monumentendag. Dit jaar mocht ik de eindredactie verzorgen voor de Open Monumentenkrant. Ook hield ik een interview met René de Kam, conservator stadsgeschiedenis van het Centraal Museum.


Met een oplage van 35.000 is deze krant verspreid met De Utrechtse Internet Courant (DUIC) over verschillende ophaalpunten. Online lezen kan ook, zie hier!

Terug naar Pompeii: artikel voor Oud Utrecht

Foto: Arjan den Boer

In het augustusnummer van Tijdschrift Oud Utrecht is mijn artikel over de Pompeiiaanse schilderingen in de balzaal van Paushuize verschenen.

In 2008 werd een bijzondere ontdekking gedaan in Paushuize. Achter lagen verf, spiegels en voorzetwanden kwamen laat-19e-eeuwse wandschilderingen tevoorschijn, geïnspireerd op Pompeii. Zulke schilderingen komen in Nederland maar zelden voor. Zoals in Pompeii de huizen eeuwenlang bedekt waren onder vulkaanas, was het Utrechtse interieur decennialang aan het oog onttrokken. Dankzij minutieuze restauratie en reconstructie zijn ze weer zichtbaar geworden. Ze vertellen het verhaal van een uit het zicht verdwenen internationale interieursmaak die nu weer gewaardeerd wordt.

Bestel het nieuwe nummer hier.