Omdat Paushuize van de Provincie Utrecht is gesloten in verband met de coronacrisis, deel ik als conservator wekelijks de leukste inkijkjes. Een virtuele rondleiding (ook te volgen via Twitter), met beeldmateriaal van o.a. het Centraal Museum, de Gemeente Utrecht en de RCE. Vandaag: archeologie en bouwhistorie in de kelder.
Tijdens archeologisch onderzoek in de bodem van Paushuize in 2010-2011 zijn er zo’n 3200 vondsten opgegraven. Het gaat voornamelijk om aardewerken fragmenten, botonderdelen en bouwmateriaal (nu in het archeologisch depot van de Gemeente Utrecht). Een selectie is te zien in de kelder.
De oudste sporen die in de kelders van Paushuize zijn aangetroffen, dateren uit de Romeinse tijd. Ze horen bij de vicus (kampdorp) van het castellum (legerfort) op de plek van het huidige Domplein, op steenworp afstand van Paushuize.
De vondsten geven een inkijk in het dagelijks leven in een vicus: zo zijn er overblijfselen van verschillende drinkgelagen gevonden met scherven van bekers, kruiken en amforen. Soms gaat het om persoonlijke bezittingen, zoals een ring, een haarnaald en een mantelspeld.
Uit de tijd van de bouw van Paushuize (1517) en daarna zijn er verschillende gebouwonderdelen gevonden, zoals een stuk dakgoot, scherven van glas-in-lood, haardstenen en spijkers van verschillende afmetingen.
Ook de nieuwere vondsten, zoals een geglazuurde kan uit 1600, scherven van achttiende-eeuws Chinees porselein en industrieel gefabriceerd glas uit de negentiende eeuw, zijn stille getuigen van de levens die zich in en rond Paushuize hebben afgespeeld.
De fundering van de oostelijke muur en de noordelijke toren, ook in de kelder te zien, behoort tot de belangrijkste bouwhistorische sporen van Paushuize, die tijdens de restauratie van 2009-2011 aan het licht zijn gekomen.
De onderste laag is opgebouwd uit grote kloostermoppen. Aan de lichte knik te zien lijkt deze laag met haast gelegd. Hier bovenop is in kleinere bakstenen de definitieve vorm van de plattegrond gelegd. Deze afwijking kan te verklaren zijn door een onderbreking in het bouwproces.
De overkluisde waterput dateert waarschijnlijk uit de bouwperiode van Paushuize, omstreeks 1517, aangezien hij bestaat uit dezelfde soort bakstenen als de traptoren hier vlakbij. De put is één van de overblijfselen die duiden op het vroegere dagelijks gebruik van de kelder. Met een buis was de put verbonden met de keuken, waar mogelijk een (hand)pomp heeft gezeten. Zo werd vers grondwater opgepompt om te gebruiken in de keuken. In totaal zijn er tijdens de restauratie van 2011 drie waterputten aangetroffen. Deze is mbv glas weer zichtbaar gemaakt!
De kelder was een plek om te koken, voor dienstvertrekken en om spullen op te slaan. Maar deze ruimte is opvallend chique, met marmeren vloer, natuurstenen trap, een symmetrische opzet en decoratieve elementen. Werd dit gebruikt als ontvangstruimte?
Tip! Neem een 360-graden kijkje in deze ruimte, en in de overige kelderruimtes, op de website van Heirloom. Tot volgende week!
