Paushuize – Pagina 2 – over kunst, architectuur & erfgoed

4 mei, 202011 mei, 2020

Twitterrondleiding #6: De bezetting

Omdat Paushuize van de Provincie Utrecht is gesloten in verband met de coronacrisis, deel ik als conservator wekelijks inkijkjes. Een virtuele rondleiding (ook te volgen via Twitter), met beeldmateriaal van o.a. het Utrechts Archief, het Nationaal Archief net Netwerk Oorlogsbronnen. Dit keer: de bezetting.

Op een dag als vandaag is het goed om stil te staan bij de donkere kant van de geschiedenis. Net als veel toonaangevende monumenten werd ook Paushuize gebruikt door de Duitse bezetter. Dat zou je, naast praktisch, ook een symbolische daad kunnen noemen: een uitdrukking van macht.

Paushuize was de ambtswoning van de Commissaris van de Koningin, L. Bosch van Rosenthal. Vanwege zijn anti-Duitse houding werd hij ontslagen. Nu kwam hier namens de NSB de Commissaris der Provincie wonen. Tot 1941 was dat F. Muller (r), daarna W. Engelbrecht (l).

Utrecht was belangrijk voor de bezetter. De Maliebaan vormde het bestuurlijke centrum van de NSB, en ook huisden hier Utrechtse afdelingen van de nationaal-socialisten zoals de Sicherheitspolizei en de Wehrmacht. (Op de foto: verjaardagsviering Mussert op de Maliebaan, 1941.)

De boeken van Ad van Liempt en Wout Buitelaar tonen aan dat hier, in het hol van de leeuw, het verzet actief was. Zo leidde Kardinaal de Jong het kerkelijk verzet vanuit het Aartsbisschoppelijk Paleis, en woonde verzetsstrijder Marie Anne Tellegen pal naast de Sicherheitspolizei.

In Paushuize stelde de NSB-commissaris het monumentale decor van zijn woning ter beschikking aan de bezetter en NSB-kopstukken. Zo bewijst deze foto van de receptie voor van Musserts verjaardag in 1941: de Jeugdstorm vormde voor hem een erewacht bij de poort.

In hetzelfde jaar werden Mussert en de Duitse NSDAP-bestuurder A. Hühnlein in de balzaal van Paushuize ontvangen. Er werd een lange tafel gedekt voor een feestmaal en wie goed kijkt, ziet het portret van Hitler aan de muur hangen.

In 1942 bracht SS-leider H. Himmler een bezoek aan Nederland. Hij werd door Mussert ontvangen op het NSB-hoofdkwartier. Ze gingen met de auto naar Paushuize, waar ze de lunch gebruikten. Op filmbeelden zien we Himmler een sigaar roken op de binnenplaats.

De aanleiding voor dit bezoek was macaber. Historici achten het waarschijnlijk dat Himmler kwam controleren of Nederland klaar was voor de systematische Jodenvervolging. De beelden van ontspannen nazi-kopstukken in Paushuize roepen zo mogelijk een nog ongemakkelijker gevoel op.

Na de bevrijding keerde Bosch van Rosenthal terug in Paushuize als Commissaris van de Koningin, na een periode in het verzet. Een hoopvol beeld is deze foto van schoolkinderen die ter gelegenheid van het 50-jarig regeringsjubileum van Wilhelmina in 1948 een aubade brengen aan de Commissaris van de Koningin.

27 april, 2020

Twitterrondleiding #5: Oranjeportretten

Omdat Paushuize van de Provincie Utrecht is gesloten in verband met de coronacrisis, deel ik als conservator wekelijks de leukste inkijkjes. Een virtuele rondleiding (ook te volgen via Twitter), met beeldmateriaal van o.a. het Centraal Museum en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Dit keer: Oranjeportretten.

Het is Koningsdag! Tijd om stil te staan bij de Oranjeportretten in Paushuize. Als officiële ontvangstlocatie van de Utrechtse Commissaris van de Koning (Hans Oosters), en daarmee een overheidsgebouw, zijn hier verschillende staatsieportretten te vinden.

Dat is overigens geen verplichting, maar een goed gebruik. Staatsieportretten werden vaak nageschilderd, of als prent of foto verspreid over de verschillende overheidsgebouwen. In Paushuize hangen ze bijeen in de Koninginnekamer, kijk hier maar eens rond.

In de Koninginnekamer is ook ruimte voor koningen: zowel Willem I als Willem II hangen hier aan de muur. Deze portretten zijn kopieën naar de officiële staatsieportretten door respectievelijk Charles Hodges (1816) en Nicolaas Pieneman (1849). (bruikleen RCE)

Dit portret toont een jonge Wilhelmina in 1890. Een foto, genomen door de Haagse hoffotograaf Heinrich Wilhelm Wollrabe, is in kleur gedrukt en op linnen aangebracht, en vervolgens met olieverf beschilderd. Zo lijkt het net een origineel schilderij.

Er is zelfs parelmoer gebruikt om de glimeffecten van Wilhelmina’s kroon te benadrukken. Dit soort reproducties werden vervaardigd door het atelier van Henri Bogaerts, die zijn drukprocédé gepatenteerd had als Peinture Bogaerts en op die manier duizenden kopieën vervaardigde.

Wilhelmina werd ook meerdere malen geportretteerd door Thérèse Schwartze. Zij was een veelgevraagd portrettiste van de Nederlandse elite en wist daarmee internationale bekendheid te verwerven. Dit portret is een reproductie van een pasteltekening uit 1915.

Het meest moderne schilderij in Paushuize is een metershoog doek met beeltenissen van Beatrix, Juliana, Wilhelmina en Emma. Vier generaties Nederlandse koninginnen, geschilderd in opdracht van de Provincie Utrecht door Bert van Zelm in 2005.

We verlaten de Koninginnekamer, en treffen Willem III aan op een schilderij van Pieneman op de bel-etage. De koning is afgebeeld op de binnenplaats van Paushuize, waar hij in 1853 een verzoekschrift kreeg aangeboden van de burgerij.

Sinds de reformatie was het uitoefenen van katholicisme verboden. Met de Grondwet (1848) mocht dat weer, en werd een aartsbisschop benoemd. Dit maakte een storm van protest los; zodoende het (vergeefse) verzoek aan de koning om het herstel van de katholieke hiërarchie te stoppen.

Overigens: de enige koning die langere tijd in Paushuize verbleef, is Lodewijk Napoleon. Hij logeerde hier in afwachting van de voltooiing van zijn paleis op de Drift (nu bieb @UniUtrecht). Uiteindelijk vertrok hij naar het stadhuis op de Dam – Utrecht werd toch geen hoofdstad…

Tenslotte komen we de jonge Wilhelmina weer tegen in de Balzaal. Tien jaar was ze, toen haar vader overleed en zij officieel koningin werd. Dit portret is een kopie van een foto, die overigens ook op munten werd gebruikt en de geschiedenis inging als ‘Wilhelmina met hangend haar’.

Haar beeltenis kwam bij toeval tevoorschijn tijdens de restauratie van de Balzaal door Peter Dijkman en Claudia Junge. Ze werd waarschijnlijk op de muur geschilderd toen zij haar vader opvolgde, en is mogelijk weer overgeschilderd toen ze ouder werd.

Tegenover haar zien we Willem-Alexander: het portret dat we kennen van de euromunt. Ter gelegenheid van zijn kroning in 2013 deed hij alle provincies aan, en bezocht hij ook Paushuize. Zo wordt de lijn doorgetrokken naar het heden. Fijne Koningsdag thuis, en tot volgende week!

20 april, 202022 april, 2020

Twitterrondleiding #4: de bel-etage

Omdat Paushuize van de Provincie Utrecht is gesloten in verband met de coronacrisis, deel ik als conservator wekelijks de leukste inkijkjes. Een virtuele rondleiding (ook te volgen via Twitter), met beeldmateriaal van o.a. het Utrechts Archief, het Centraal Museum en het Catharijneconvent. Dit keer: de bel-etage.

De bel-etage (‘mooie etage’) is letterlijk heel mooi. Dat komt door de kunst en meubels van het Centraal Museum, de RCE en het Catharijneconvent. Maar dat is niet alles; ook voor de stoffering en vaste interieuronderdelen zijn prachtige materialen gebruikt. Een rondgang langs de mooiste details!

Tijdens de restauratie van Paushuize in 2009-2011 zijn de vier salons opnieuw ingericht. Voor inspiratie is gekeken naar vaste interieuronderdelen zoals de lambrisering, stucplafonds en haarden, en is naar een passende aankleding gezocht. Elke salon kreeg een andere uitstraling.

De Adrianussalon is genoemd naar de schilderijenserie over het leven van Adrianus, ca 1760 geschilderd door Dionys van Nijmegen (bruikleen Museum Catharijneconvent). Hij werd opgeleid door Jacob de Wit (bekend van de grisailles of ‘witjes’) en maakte behangsels, plafond- en schoorsteenstukken.

Vanwege de 18e-eeuwse haard is gekozen voor een donkerblauw veloursbehang met een goudkleurig dessin uit die periode. Alleen huizen van de allerrijksten werden gedecoreerd met kostbaar behang van goudleer of stof. Het goedkopere papierbehang dat we nu kennen was nog niet gangbaar.

Bij veloutébehang zijn motieven van wolpluis of andere vezels op de doeken aangebracht. Hiervoor werd de voorstelling eerst in lijm op de onderlaag gedrukt. Daarna werd het materiaal met behulp van een zeef ‘bestoven’. Het resultaat is behang met een fluweelzacht uiterlijk.

Wist je trouwens dat er een prachtige collectie van historische behangsels van de Stichting Historische Behangsels is ondergebracht in Oud Amelisweerd? Als het straks weer kan, zeker een bezoek waard!

De Hortensesalon is genoemd naar Hortense de Beauharnais, koningin van Holland (1806-1810) en echtgenote van Lodewijk Napoleon. Toen Paushuize nog een chique logement was, bracht ze hier een nacht door. Het logement kreeg daarna de eretitel ‘Hotel van de Koningin van Holland’.

Deze salon is ingericht in empirestijl. Het hof van Napoleon liet zich graag omringen door deze neoclassicistische motieven. De wandbekleding van mintgroene zijde is gekopieerd van een patroon uit Paleis Noordeinde. Aan de wanden hangen schilderijen van het Centraal Museum.

De inrichting van de Van Tuylsalon is gebaseerd op de gebeeldhouwde 16e-eeuwse Italiaanse schouw, met twee kariatiden die het fries op hun hoofd dragen. (De schouw is hier overigens pas in 1959 geplaatst!) Aan de wanden hangt een ingetogen, rood wollen laken.

De lambrisering en de deur zijn beschilderd met een houtimitatie, een specialistisch ambacht. De houtnerf die hier wordt nagebootst wordt is coromandel, een exotische houtsoort die vroeger zeer kostbaar was.

De laatste salon, de Soetesalon, heeft behangsels van goudgeel damast naar 19e-eeuws dessin. Ze passen mooi bij het kleurrijke tapijt dat mogelijk het ontwerp van de ontwerper Theo Colenbrander is.

De schilderijen van Pieter Jan van Liender (bruikleen Centraal Museum) zijn onderdeel geweest van de regentenkamer van het Diaconie weeshuis aan de Breedstraat (afgebroken 1954, hier op een foto het Utrechts Archief uit 1906).

Tijdens de restauratie zijn ook deze bewerkte, gietijzeren radiatoren ontdekt. Van sommigen is de omkasting weggehaald, zodat de warmte weer ongestoord kan uitstralen, en de details bovendien weer zichtbaar zijn. Zoals altijd, zit schoonheid in de details. Tot volgende week!

PS. Kijk vooral nog even rond in de salons via deze 360-graden foto’s!

14 april, 202022 april, 2020

Twitterrondleiding #3: de zolder

Omdat Paushuize van de Provincie Utrecht is gesloten in verband met de coronacrisis, deel ik als conservator wekelijks de leukste inkijkjes. Een virtuele rondleiding (ook te volgen via Twitter), met beeldmateriaal van o.a. het Utrechts Archief en de RCE. Vandaag: de zolder.

De eikenhouten dakconstructie, die nog dateert uit de bouwtijd (ca. 1517), is heel goed te zien. De constructie bestaat uit spanten, die van de nok tot de voet van het dak lopen, en horizontale balken.

Westgevel en zolder Paushuize, Ad Mulder, 1881 (RCE, Amersfoort)

Een leuk detail is de ‘nummering’ van de spanten en balken. De 16e-eeuwse bouwlieden hebben met een beitel acht putjes gehakt in de balk, die aansluit op de spant met acht putjes. Aan het andere uiteinde zijn het halve maantjes. Deze telmerken zijn over de hele zolder te zien.

De zolder werd in de 20e eeuw gebruikt als kantoor voor ambtenaren van de provincie Utrecht. In 1995 verhuisden zij naar het provinciehuis aan de Pythagoraslaan, en werd Paushuize een plek voor officiële ontvangsten.

Ambtenaren op de binnenplaats van Paushuize, 1934 (foto: Het Utrechts Archief)

Tijdens de restauratie (2009-2011) werden de binnenwanden en het tussenplafond verwijderd. Daarmee kwam dakconstructie tot in de nok weer in het zicht. De witgeverfde delen zijn voorzichtig schoongemaakt, maar hebben wel een lichte waas achtergelaten.

Behalve het zichtbaar maken van de kap, is er ook veel aandacht besteed aan isolatie. De kap is van buitenaf geïsoleerd en de wanden van binnenuit. Bijzonder is dat zowel de cultuurhistorische waarden als de duurzaamheid aanzienlijk verbeterd zijn (zie voor meer informatie hierover de website van Dumo Prestatie).

Vanaf de zolder heb je het mooiste zicht op de Dom: vanuit dit oogpunt lijken kerk en toren nog steeds één geheel. Ook kijk je op de gekanteelde toren van de Faculty Club van de Universiteit Utrecht (een 15e-eeuws claustraal huis), en, verder weg, de Inktpot en de Verrekijker (de Rabotoren).

De andere kant op kijk je langs de Kromme Nieuwegracht precies op de voormalige Remonstrantse kerk uit 1863, met de opvallende Byzantijnse toren (architect F.J. Nieuwenhuis). Op deze plek stond het 15e-eeuwse Hieronymusconvent.

Voormalige Remonstrantse kerk, nu Ottone, in 1914 (Foto: Het Utrechts Archief)

Tegenwoordig wordt de zolder vooral gebruikt als vergaderplek. Wil je de zolder zelf bekijken, zonder alle trappen te hoeven beklimmen? Bekijk dan de panoramafoto’s hier. Tot volgende week!

6 april, 202022 april, 2020

Twitterrondleiding #2: archeologie & bouwhistorie in de kelder

Omdat Paushuize van de Provincie Utrecht is gesloten in verband met de coronacrisis, deel ik als conservator wekelijks de leukste inkijkjes. Een virtuele rondleiding (ook te volgen via Twitter), met beeldmateriaal van o.a. het Centraal Museum, de Gemeente Utrecht en de RCE. Vandaag: archeologie en bouwhistorie in de kelder.

Tijdens archeologisch onderzoek in de bodem van Paushuize in 2010-2011 zijn er zo’n 3200 vondsten opgegraven. Het gaat voornamelijk om aardewerken fragmenten, botonderdelen en bouwmateriaal (nu in het archeologisch depot van de Gemeente Utrecht). Een selectie is te zien in de kelder.

Maquette van het Romeinse castellum op het Domplein. (Foto: Centraal Museum, Utrecht)

De oudste sporen die in de kelders van Paushuize zijn aangetroffen, dateren uit de Romeinse tijd. Ze horen bij de vicus (kampdorp) van het castellum (legerfort) op de plek van het huidige Domplein, op steenworp afstand van Paushuize.

De vondsten geven een inkijk in het dagelijks leven in een vicus: zo zijn er overblijfselen van verschillende drinkgelagen gevonden met scherven van bekers, kruiken en amforen. Soms gaat het om persoonlijke bezittingen, zoals een ring, een haarnaald en een mantelspeld.

Uit de tijd van de bouw van Paushuize (1517) en daarna zijn er verschillende gebouwonderdelen gevonden, zoals een stuk dakgoot, scherven van glas-in-lood, haardstenen en spijkers van verschillende afmetingen.

Ook de nieuwere vondsten, zoals een geglazuurde kan uit 1600, scherven van achttiende-eeuws Chinees porselein en industrieel gefabriceerd glas uit de negentiende eeuw, zijn stille getuigen van de levens die zich in en rond Paushuize hebben afgespeeld.

Ad Mulder, Lengtedoorsnede en kelders van Paushuize, 1884, Foto: RCE, Amersfoort.

De fundering van de oostelijke muur en de noordelijke toren, ook in de kelder te zien, behoort tot de belangrijkste bouwhistorische sporen van Paushuize, die tijdens de restauratie van 2009-2011 aan het licht zijn gekomen.

De onderste laag is opgebouwd uit grote kloostermoppen. Aan de lichte knik te zien lijkt deze laag met haast gelegd. Hier bovenop is in kleinere bakstenen de definitieve vorm van de plattegrond gelegd. Deze afwijking kan te verklaren zijn door een onderbreking in het bouwproces.

De overkluisde waterput dateert waarschijnlijk uit de bouwperiode van Paushuize, omstreeks 1517, aangezien hij bestaat uit dezelfde soort bakstenen als de traptoren hier vlakbij. De put is één van de overblijfselen die duiden op het vroegere dagelijks gebruik van de kelder. Met een buis was de put verbonden met de keuken, waar mogelijk een (hand)pomp heeft gezeten. Zo werd vers grondwater opgepompt om te gebruiken in de keuken. In totaal zijn er tijdens de restauratie van 2011 drie waterputten aangetroffen. Deze is mbv glas weer zichtbaar gemaakt!

De kelder was een plek om te koken, voor dienstvertrekken en om spullen op te slaan. Maar deze ruimte is opvallend chique, met marmeren vloer, natuurstenen trap, een symmetrische opzet en decoratieve elementen. Werd dit gebruikt als ontvangstruimte?

Tip! Neem een 360-graden kijkje in deze ruimte, en in de overige kelderruimtes, op de website van Heirloom. Tot volgende week!

31 maart, 20201 mei, 2020

Twitterrondleidingen in het nieuws

Tussen al het nieuws over de coronacrisis door was ik vanmorgen vroeg op RTV Utrecht te beluisteren met een kort interview over mijn Twitterrondleidingen over Paushuize.

Beluister het item hier (start na 7 minuten).

Ook staat er een nieuwsbericht op de website van RTV Utrecht.

Het nieuws werd ook opgepikt door DUIC:

En door nu.nl:

30 maart, 202022 april, 2020

Twitterrondleiding #1: portretten van paus Adrianus VI

Omdat Paushuize van de Provincie Utrecht is gesloten in verband met de coronacrisis, deel ik als conservator wekelijks de leukste inkijkjes. Een virtuele rondleiding (ook te volgen via Twitter), met beeldmateriaal van het Centraal Museum, het Utrechts Archief en het Catharijneconvent. Eerste deel: de portretten van paus Adrianus VI.

Dit vermoedelijk 18e-eeuwse portret van paus Adrianus VI hangt in de hal van Paushuize. Het is een (niet exacte) kopie naar een portret door Jan van Scorel. Hij was evenals Adrianus afkomstig uit Utrecht, en werd benoemd als opzichter van de kunstcollectie in de Belvedère in Rome.

Verschillende bronnen vermelden dat Van Scorel een aantal portretten van de paus schilderde. De Venetiaanse gezant Sanuto schreef in 1523 dat een jonge Nederlandse schilder bezig was aan 2 portretten van de paus, en dat deze zo goed op hem leken dat het was alsof men hem zelf zag.

De oorspronkelijke portretten van Van Scorel zijn verloren gegaan. Wel zijn er verschillende kopieën bekend van de compositie van in elk geval één van de portretten, o.a. in het Aartsbisschoppelijk Paleis en het Centraal Museum.

Het portret past in een traditie van pauselijke portretten die teruggaat op het portret van Paus Julius II door Rafael, ca 1511-1512. Rafael brak met de manier waarop hiervoor pausen geportretteerd werden (frontaal, of knielend en profil). Julius is driekwart afgebeeld, zittend.

Ook nieuw was de intieme, meer persoonlijke manier waarop de paus werd afgebeeld: in gedachten weggezonken. Deze manier van pauselijke portretkunst werd de nieuwe standaard, twee eeuwen daarna nagevolgd door kunstenaars als Sebastiano del Piombo en Diego Velázquez.

Er zijn meer portretten van Adrianus in Paushuize. Een mooie serie schilderijen van belangrijke scènes uit zijn leven, geschilderd door Dionys van Nijmegen in 1763, hangt in de Adrianussalon. Het is een bruikleen van het Catharijneconvent.

Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort

Ze zijn oorspronkelijk gemaakt voor de ‘Pauszaal’ in het huis op de plek van Adrianus’ geboortehuis (hoek Oudegracht/Brandstraat, vanaf 1868 de meisjesschool Paus Adriaan). Een vroegere eigenaar had deze levensgrote schilderingen laten aanbrengen, als eerbetoon.

Adrianus heeft nooit in Paushuize gewoond. De enige paus die er ooit is geweest, is Johannes Paulus II in 1985. In de Adrianussalon herinnert een foto aan dit historische moment. Dit bezoek ging gepaard met een storm van kritiek, demonstraties en geweld.

Nederland begin jaren 80: tanend kerkbezoek, hevige demonstraties tegen alles wat gezag uitstraalde en minimale steun vanuit de Nederlandse katholieken voor het Vaticaan. De paus was op zijn zachtst gezegd niet populair, en zijn bezoek aan Nederland verliep dan ook zeer onrustig.

In Paushuize ging paus Johannes Paulus in gesprek met andere kerkvertegenwoordigers. Een sfeerbeeld: de ramen waren de dag ervoor aan diggelen geslagen en de omliggende straten waren afgezet. Tijdens zijn afscheid liet hij echter niks blijken van de kille ontvangst in Nederland.

Hij verwees naar zijn Utrechtse voorganger: ‘Als uw illustere landgenoot Paus Adrianus VI op dit ogenblik in mijn plaats het woord tot u kon voeren, zou hij alleen maar zijn rechtmatige trots en zijn gelukwensen kunnen uitspreken […]’.

Het kan niet anders of paus Johannes Paulus II bezat evenveel diplomatieke kwaliteiten als paus Adrianus VI gehad moet hebben. 😉

Tot zover de rondleiding vandaag. Tot volgende week!

15 september, 2019

Open Monumentendag 2019

Tijdens Open Monumentendag was Paushuize weer de hele dag gratis toegankelijk. Zo’n 600 mensen kregen een rondleiding, die elk kwartier van start gingen. Nog veel meer mensen genoten op de zonnige binnenplaats van de muziek van het Provinciekoor, lezingen door Wybo Heere over de geschiedenis van Paushuize, een expositie met foto’s uit het Utrechts Archief over de wachthuisjes van Paushuize en verse koffie, gezet door Café la Rue.

Het thema dit jaar, ‘Kunst en vermaak’, was uitstekend toepasbaar op het verhaal dat over Paushuize verteld kan worden. Paushuize heeft als één van de belangrijkste en grootste privéhuizen in de stad altijd een grote aantrekkingskracht gehad op de elite, die hier samenkwam voor diners, concerten en partijen. Maar ook soldaten vierden hier feest: in 1672 was Paushuize een feestgebouw van de Franse troepen, waarbij veel schade is aangericht. Tijdens de onderhandelingen voor de Vrede van Utrecht, in 1712, werden ontvangsten georganiseerd door de afgezant van de Keizer. In 1795 werd Paushuize een logement voor bruiloften en partijen. Als eigendom van de stad, in 1813, werd Paushuize een koffiehuis en mocht het Stadsmuziekcollege optredens geven. Nog altijd is Paushuize een belangrijke plek voor ontvangsten, feesten, concerten en bruiloften.

28 juli, 201915 september, 2019

Op de radio

Vanmorgen was ik vroeg op, want ik werd geïnterviewd voor over Paushuize voor het programma ‘Prettig Weekend’ op Radio M Utrecht!

Terugluisteren kan hier (vanaf de 14e minuut).

9 september, 201830 mei, 2019

Paushuize goed bezocht tijdens Open Monumentendag 2018

Door de hele stad liepen gister weer mensen met een Open Monumentendagkrant, en de bekende vlaggen wapperden bij zo’n zeventig monumenten voor de deur. Ook Paushuize is weer druk bezocht: zo’n 650 bezoekers kregen een rondleiding door één van de elf vrijwilligers, en nog veel meer mensen genoten op de zonnige binnenplaats van muziek van het Provinciekoor, een lezing over Paushuize in Europees perspectief door Wybo Heere of van een vers gezette cappuccino van BabesCoffee. Ook konden ze in de militaire wachthuisjes op de foto of de mini-expo met foto’s uit het Utrechts Archief bekijken. Met dank aan de fantastische vrijwilligers, de enthousiaste bezoekers en het mooie weer kunnen we weer terugkijken op een geslaagde editie!